جراحی عروق نوعی از جراحی است که برای مدیریت بیماری‌های عروقی مربوط به شریان‌ها، سیاهر‌گ‌ها یا عروق لنفاوی انجام می‌شود. این جراحی شامل طیف گسترده‌ای از جراحی‌های باز و تکنیک‌های کم تهاجمی، برای درمان شرایطی مانند آنوریسم آئورت، بیماری شریان محیطی، بیماری شریان کاروتید، نارسایی مزمن وریدی و غیره است. جراحی عروق به تمام عمل‌هایی اطلاق می‌شود که بر روی قلب و چهار رگ اصلی انجام می‌شود. جراحی‌های عروقی از طریق مداخلاتی مانند آنژیوپلاستی، استنت گذاری، جراحی بای‌پس شریانی یا وریدی و ترمیم آنوریسم آئورت، نقش مهمی در مدیریت بیماری‌های شریانی، به استثنای بیماری‌های عروق کرونر و داخل جمجمه، ایفا می‌کند.
انواع جراحی عروق
انواع جراحی عروق شامل جراحی‌های باز سنتی و جراحی عروق با تکنیک‌های کم‌تهاجمی است که در ادامه این مطلب به آن‌ها اشاره می‌کنیم
جراحی عروق CVC چیست؟
جراحی عروق CVC یا جراحی کاتتر ورید مرکزی (CVC: Central Venous Catheter) شامل قرار دادن یک لوله بلند و قابل انعطاف در ورید گردن، قفسه سینه، بازو یا کشاله ران برای تسهیل تجویز دارو، مایعات، خون یا سایر درمان‌ها در زمان اورژانس یا برای مدتی طولانی است. کاتتر ورید مرکزی از طریق یک ورید وارد می‌شود تا زمانی که نوک آن به ورید اجوف برسد، سیاهرگ بزرگی که در قلب تخلیه می‌شود و امکان دسترسی آسان به جریان خون را برای مداخلات مختلف پزشکی فراهم می‌کند.
لازم به ذکر است جراحی عروق زمانی برای بیمار تجویز می‌شود که بیمار دچار مشکلی باشد که با سایر انواع درمان‌ها قابل مدیریت نباشد. انواع مختلفی از جراحی عروق کمتر تهاجمی وجود دارد که هر کدام اهداف خاصی را بر اساس نیازهای پزشکی بیمار انجام می‌دهند.
بیشتر بدانید: بهترین جراح لاپاراسکوپی در تهران با تجربه هزاران عمل موفق!
انواع جراحی عروق با کاتتر ورید مرکزی
انواع مختلف جراحی کاتتر ورید مرکزی (CVC) عبارتند از:
PICC
یک کاتتر مرکزی وارد شده محیطی (PICC (Peripherally Inserted Central Catheter در بازو وارد می‌شود و به ورید بزرگ نزدیک قلب می‌رسد و با کمک سونوگرافی یا فلوروسکوپی برای هدایت، لوله در محل قرار می‌گیرد. به بیماران آموزش داده می شود که PICC را شستشو دهند و پانسمان را مرتباً تعویض کنند
پورت (درگاه کاشته شده)
این لوله نازک با یک یا دو دیسک به طور کامل در زیر پوست و معمولاً در قفسه سینه زیر استخوان ترقوه قرار می‌گیرد. برای قرار دادن پورت نیاز به یک جراحی جزئی است و پورت می تواند سال‌ها در بدن بماند. دسترسی به پورت‌ها با وارد کردن سوزن از طریق پوست به دیسک برای درمان انجام می‌شود و در صورت عدم استفاده در مقایسه با سایر CVC ها به مراقبت زیادی نیاز ندارند.
CVC تونلی
این نوع جراحی عروق اغلب در قفسه سینه در اطراف استخوان ترقوه قرار می‌گیرد، یک انتهای آن نزدیک قلب قرار می گیرد. CVCهای تونل شده به دارو برای آرامش و مدیریت درد در حین قرار دادن نیاز دارند. آن‌ها برای درمان های کوتاه مدت و طولانی مدت استفاده میشوند و خطرات خاصی مانند خونریزی، شکستگی کاتتر و آمبولی دارند.
جراحی اندوواسکولار
اندوواسکولار برای درمان شرایط مختلفی که بر رگ‌های خونی تأثیر می‌گذارند، مانند آنوریسم، تنگی و ترومبوز استفاده می‌شود. این روش شامل ایجاد یک برش کوچک در نزدیکی مفصل ران برای دسترسی به رگ‌های خونی است. سپس یک کاتتر از طریق برش وارد شده و با استفاده از تصویربرداری در همان لحظه به ناحیه آسیب دیده هدایت می‌شود. سپس جراح می‌تواند روش‌های مختلفی مانند آنژیوپلاستی، استنت گذاری یا آمبولیزاسیون را برای درمان انجام دهد. جراحی اندوواسکولار مزایای متعددی نسبت به جراحی باز سنتی دارد، از جمله برش‌های کوچکتر، درد کمتر، خطر کمتر عوارض و زمان بهبودی کوتاه‌تر.
خطرات جراحی عروق چیست؟
خطرات جراحی عروقی شامل خونریزی، حمله قلبی، سکته مغزی و عفونت است. این خطرات ممکن است برای بیماران سیگاری، فشار خون بالا، بیماری مزمن ریوی یا کلیوی یا سایر بیماری‌ها بیشتر باشد. به این ترتیب مهم است که قبل از انجام هر گونه عمل جراحی در مورد این خطرات با بهترین فوق تخصص جراح عروق صحبت کنید. جراحی عروق به روش سنتی و باز، معمولاً زمانی توصیه می‌شود که بیمار با روش‌های غیر جراحی یا کمتر تهاجمی قابل درمان نباشد. هنگامی که اختلالات عروقی درمان نمی‌شوند، اغلب منجر به مشکلات جدی مانند سکته مغزی یا حمله قلبی میشوند. جراحی عروقی درمان جریان خون کافی را بازیابی می کند و خطر عوارض بعدی را کاهش می‌دهد.
جراحی عروق چه بیماری‌های را درمان می‌کند؟
جراحان عروق طیف وسیعی از بیماری‌های مرتبط با سیستم عروقی، شامل شریان‌ها، وریدها و سیستم لنفاوی را درمان می‌کنند. این بیماری‌ها عبارتند از:
شریان‌ها:
- آترواسکلروز: تنگی یا انسداد عروق به دلیل رسوب چربی
- آنوریسم: اتساع یا برآمدگی غیرطبیعی دیواره شریان
- بیماری عروق کاروتید: تنگی یا انسداد عروق کاروتید که خون را به مغز می‌رسانند
- بیماری عروق محیطی: تنگی یا انسداد عروق در اندام‌ها
- بیماری شریان کلیوی: تنگی یا انسداد عروق کلیوی
- سندرم رینود: انقباض عروق در انگشتان دست و پا در پاسخ به سرما
وریدها:
- واریس: رگ‌های متورم و پیچ خورده
- نارسایی وریدی مزمن: نارسایی دریچه‌های وریدی که منجر به تورم و درد در پاها می‌شود
- ترومبوز ورید عمقی: لخته شدن خون در ورید عمقی
- لنف ادم: تورم ناشی از تجمع مایع در بافت‌ها
سیستم لنفاوی:
- ادم لنفاوی: تورم ناشی از انسداد سیستم لنفاوی
علاوه بر موارد ذکر شده، جراحان عروق می‌توانند برای درمان موارد زیر نیز اقدام کنند:
- فیستول دیالیز: ایجاد راهی برای دسترسی به جریان خون برای دیالیز در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی
- پیوند عروق: پیوند رگ‌های خونی از یک قسمت بدن به قسمت دیگر
- درمان زخم‌های دیابتی: درمان زخم‌های مزمن در پاها که در افراد مبتلا به دیابت شایع است
بهبودی و پیگیری بعد از جراحی عروق چگونه است؟
بهبود و پیگیری بعد از جراحی عروق بسته به روش خاص انجام شده و سلامت کلی شما می‌تواند متفاوت باشد. در اینجا یک مرور کلی از آنچه که باید در نظر بگیرید را آورده‌ایم:
- مدیریت درد: دستورالعمل های پزشک خود را در مورد داروهای مسکن دنبال کنید.
- مراقبت از زخم: محل برش خود را طبق دستور پزشک تمیز و خشک نگه دارید.
- محدودیت‌های فعالیت: ممکن است لازم باشد فعالیت‌های شدید را برای چند هفته محدود کنید تا امکان بهبودی مناسب فراهم شود. رژیم غذایی: در برخی موارد، ممکن است لازم باشد رژیم غذایی خاصی را برای ارتقاء بهبود یا مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای دنبال کنید.
- داروها: ممکن است برای جلوگیری از لخته شدن خون یا مدیریت سایر شرایط پزشکی نیاز به مصرف دارو داشته باشید.
- قرارهای منظم پیگیری با جراح عروق شما برای نظارت بر پیشرفت درمان شما و اطمینان از بهبودی مناسب بسیار مهم است.
نکات کلی برای ریکاوری بعد جراحی عروق
- استراحت کافی داشته باشید: به بدن خود فرصت دهید تا بهبود یابد.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید: غذاهای مغذی بخورید و مایعات فراوان بنوشید تا بهبودی را بهبود بخشد.
- اجتناب از سیگار کشیدن: سیگار کشیدن می‌تواند مانع از بهبودی شود و خطر عوارض را افزایش دهد.
- استرس را مدیریت کنید: استرس می‌تواند روند بهبود را کاهش دهد. تکنیک‌های آرام سازی می‌تواند مفید باشد.
- به بدن خود گوش دهید: زیاد به خود فشار نیاورید. به تدریج سطوح فعالیت را در صورت تحمل افزایش دهید.
خلاصه و نتیجه‌گیری
به طور خلاصه، جراحی عروق یک زمینه پویا و در حال تکامل است که تکنیک‌های جراحی سنتی را با روش‌های کم تهاجمی پیشرفته ترکیب می‌کند تا به طور موثر طیف گسترده‌ای از بیماری‌های عروقی را مدیریت کند و گزینه‌های درمانی پیشرفته‌ای را ارائه دهد.
