سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در میان زنان است که از رشد غیرطبیعی سلول‌های بافت سینه آغاز می‌شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، نقش بسیار مهمی در بهبودی بیماران مبتلا به سرطان سینه ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی جامع سرطان سینه خواهیم پرداخت و به سوالاتی مانند علائم اولیه، روش‌های تشخیص و درمان و همچنین راه‌های پیشگیری از این بیماری پاسخ خواهیم داد. با افزایش آگاهی در مورد سرطان سینه، می‌توانیم گام‌های موثری در جهت تشخیص زودهنگام و درمان موفقیت‌آمیز آن برداریم.
سرطان سینه چیست؟
سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان است که از رشد غیرطبیعی سلول‌ها در بافت پستان آغاز می‌شود. اگرچه این بیماری بیشتر در زنان مشاهده می‌شود، اما مردان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند؛ هرچند شیوع آن در مردان کمتر از ۱ درصد است. به‌طور کلی، از هر هشت زن، یک نفر در طول عمر خود به سرطان سینه مبتلا می‌شود، و بیشتر موارد این بیماری در زنان بالای ۵۰ سال دیده می‌شود.
رشد آگاهی عمومی، بهبود غربالگری‌ها و پیشرفت روش‌های درمانی از سال ۱۹۸۹ تاکنون، موجب کاهش قابل‌توجه مرگ‌ومیر ناشی از سرطان سینه شده است. امروزه، حدود ۹۰ درصد از زنان مبتلا، حداقل پنج سال پس از تشخیص به زندگی خود ادامه می‌دهند. توده‌های ایجادشده در بافت سینه می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. اگرچه توده‌های خوش‌خیم معمولاً خطرناک نیستند، اما برخی از آن‌ها ممکن است احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهند. توده‌های بدخیم نیازمند تشخیص دقیق و درمان توسط متخصص انکولوژی هستند.
در ادامه یک نمونه عکس سرطان سينه را آورده شده. در تصویر زیر توده سرطان سينه قابل مشاهده است:
علت سرطان سینه
سرطان سینه بر اثر تغییرات سلولی و جهش در ماده ژنتیکی (DNA) ایجاد می‌شود. این تغییرات می‌توانند عملکرد پروتئین‌های ضروری برای سلامت سلول‌ها را مختل کرده و منجر به رشد کنترل‌نشده سلول‌ها شوند. در چنین شرایطی، سلول‌ها به‌طور غیرطبیعی تقسیم شده و تومورهایی در بافت پستان تشکیل می‌دهند. اگرچه عوامل مختلفی در بروز این تغییرات نقش دارند، اما دلیل دقیق ایجاد سرطان سینه هنوز به‌طور کامل مشخص نیست.
عوامل خطر ابتلا به سرطان سینه
تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند:
- سن: افزایش سن یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر است، به‌طوری‌که اکثر موارد سرطان سینه در زنان بالای ۵۰ سال مشاهده می‌شود.
- سابقه خانوادگی و ژنتیک: زنانی که در بستگان درجه یک یا دو خود (مانند مادر، خواهر یا خاله) سابقه سرطان سینه دارند، بیش از دیگران در معرض خطر هستند. جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 نیز احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
- عوامل هورمونی: زنانی که دوران قاعدگی را در سنین پایین آغاز کرده‌اند، دیر یائسه شده‌اند، یا بارداری خود را به تأخیر انداخته‌اند، بیشتر مستعد ابتلا به سرطان سینه هستند. همچنین، استفاده طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری یا هورمون‌درمانی ممکن است خطر را افزایش دهد.
- سبک زندگی و محیط: عواملی مانند مصرف دخانیات، چاقی، فعالیت بدنی کم، و رژیم غذایی ناسالم می‌توانند در افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه نقش داشته باشند.
در نهایت، هرچند برخی افراد با وجود داشتن عوامل خطر به این بیماری مبتلا نمی‌شوند، و در مقابل برخی بدون هیچ عامل آشکاری دچار آن می‌شوند، شناسایی و مدیریت عوامل خطر می‌تواند به پیشگیری یا تشخیص زودهنگام این بیماری کمک کند.
بیشتر بخوانید: ارتباط جراحی چاقی با سرطان زنان
علائم سرطان سینه
آشنایی با علائم سرطان سینه به زنان کمک می‌کند تا در صورت مشاهده هرگونه تغییر غیرعادی در سینه‌های خود، به سرعت به پزشک مراجعه کنند.
شایع‌ترین علائم سرطان سینه:
- توده در سینه یا زیر بغل: احساس توده‌ای جدید، سخت و بدون درد در سینه یا زیر بغل یکی از بارزترین علائم سرطان سینه است. هرچند توده‌های سرطانی ممکن است نرم، گرد و حتی دردناک نیز باشند.
- تغییرات ظاهری سینه: تغییر در اندازه، شکل یا ظاهر سینه‌ها، مانند فرورفتگی یا تورم، می‌تواند نشانه‌ای از سرطان باشد.
- تغییرات پوستی: قرمزی، پوسته‌پوسته شدن، ضخیم شدن یا فرورفتگی پوست سینه، به خصوص اگر شبیه پوست پرتقال باشد، می‌تواند دلیلی بر وجود سرطان باشد.
- ترشحات غیرعادی از نوک سینه: ترشحات خونین، زرد یا شفاف از نوک سینه، به خصوص اگر بدون فشار دادن رخ دهد، می‌تواند نشانه‌ای جدی باشد.
- درد در سینه یا نوک سینه: اگرچه درد سینه معمولاً به دلایل دیگری مانند کیست رخ می‌دهد، اما می‌تواند یکی از علائم اولیه سرطان نیز باشد.
- تغییر در اندازه یا شکل نوک سینه: فرو رفتن نوک سینه به داخل یا تغییر در اندازه یا شکل آن نیز می‌تواند نشانه‌ای از سرطان باشد.
- تورم غدد لنفاوی زیر بغل: گاهی اوقات، قبل از اینکه تومور اصلی در سینه قابل لمس شود، غدد لنفاوی زیر بغل متورم می‌شوند.
عوامل دیگری که ممکن است نشان‌دهنده سرطان سینه باشند مانند خارش یا سوزش در نوک سینه و پوسته‌پوسته شدن نوک سینه.
انواع سرطان سینه
سرطان سینه بیماری پیچیده‌ای است که انواع مختلفی دارد. این تنوع به عوامل متعددی از جمله محل آغاز تومور در سینه و ویژگی‌های سلول‌های سرطانی بستگی دارد. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین انواع سرطان سینه اشاره خواهیم کرد.
تقسیم‌بندی سرطان سینه بر اساس محل شروع تومور:
- کارسینوم داکتال تهاجمی (Invasive Ductal Carcinoma):
این نوع سرطان در مجاری حمل شیر به سمت نوک پستان ایجاد می‌شود. کارسینوم داکتال تهاجمی معمولاً علائم زیادی ندارد، اما ممکن است باعث تشکیل توده در بافت سینه یا ترشح از نوک پستان شود. تشخیص این نوع سرطان اغلب از طریق ماموگرافی انجام می‌شود. - کارسینوم لوبولار تهاجمی (Invasive Lobular Carcinoma):
این نوع سرطان در غدد تولیدکننده شیر (لوبول‌ها) ایجاد می‌شود و برخلاف نوع داکتال، علائم مشخصی ندارد. از آنجا که این سرطان در ماموگرافی به راحتی قابل تشخیص نیست، معمولاً برای شناسایی آن نیاز به بیوپسی (نمونه‌برداری) است. - انواع دیگر: سرطان سینه التهابی، سرطان پستان متاستاتیک، سرطان پاپیلاری پستان و سرطان سه گانه منفی از جمله انواع کمتر شایع هستند.
تفاوت سرطان سینه خوش‌خیم و بدخیم:
- سرطان خوش‌خیم: تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها که در یک ناحیه محدود باقی می‌ماند و به سایر اندام‌ها گسترش نمی‌یابد. این نوع خطر کمتری برای بیمار دارد.
- سرطان بدخیم: سلول‌های سرطانی به صورت کنترل‌ناپذیر تکثیر می‌شوند و قابلیت نفوذ به بافت‌ها و اندام‌های دیگر بدن را دارند. این نوع سرطان جدی‌تر بوده و نیاز به درمان سریع و دقیق دارد.
تشخیص سرطان سینه
تشخیص زودهنگام سرطان سینه نقش حیاتی در موفقیت درمان ایفا می‌کند. روش‌های مختلفی برای تشخیص این بیماری وجود دارد که هر کدام مزایای خاص خود را دارند. برخی روش‌های تشخیص سرطان سینه عبارت اند از:
- معاینه بالینی: پزشک با لمس سینه‌ها به دنبال هرگونه توده، تغییر در بافت سینه یا غدد لنفاوی زیر بغل می‌گردد.
- ماموگرافی: یک روش تصویربرداری است که از اشعه ایکس با دوز کم برای ایجاد تصاویر دقیق از بافت سینه استفاده می‌شود. ماموگرافی به عنوان روش اصلی غربالگری سرطان سینه شناخته می‌شود.
- سونوگرافی: از امواج صوتی برای تولید تصاویر از بافت‌های نرم بدن استفاده می‌شود. سونوگرافی برای تشخیص تفاوت بین توده‌های جامد و کیست‌های پر از مایع مفید است.
- ام آر آی: یک روش تصویربرداری دقیق است که از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر از داخل بدن استفاده می‌کند. ام آر آی می‌تواند جزئیات بیشتری را نسبت به ماموگرافی نشان دهد.
- بیوپسی: تنها روش قطعی برای تشخیص سرطان سینه است. در این روش، نمونه کوچکی از بافت مشکوک برداشته شده و برای بررسی زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌شود.
درمان سرطان سینه
سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان است که خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی، روش‌های درمانی متنوعی برای آن ارائه شده است. انتخاب بهترین روش درمانی برای هر بیمار، بستگی به عوامل متعددی از جمله مرحله بیماری، وضعیت عمومی بیمار، نوع تومور و سایر عوامل فردی دارد. تیم پزشکی، با ارزیابی دقیق شرایط بیمار، بهترین برنامه درمانی را طراحی خواهند کرد.
۱. جراحی سرطان سینه: جراحی سرطان سینه شامل چند روش مختلف است که بسته به وضعیت تومور و شرایط بیمار انتخاب می‌شود. لامپکتومی، که به نام عمل حفظ سینه نیز شناخته می‌شود، شامل برداشتن تومور سرطانی به همراه قسمتی از بافت سالم اطراف آن است و برای تومورهای کوچک مناسب است. ماستکتومی، که شامل برداشتن کامل بافت سینه، مجاری، چربی و نوک سینه می‌شود، در مواقعی که تومور بزرگ یا پخش‌شده باشد انجام می‌شود. در برخی موارد، برای بررسی انتقال سرطان به غدد لنفاوی، بیوپسی گره نگهبان یا برداشتن غدد لنفاوی زیربغل انجام می‌شود. همچنین، در برخی بیماران با خطر بالای ابتلا به سرطان در سینه دیگر، ماستکتومی پیشگیرانه برای برداشتن سینه سالم نیز توصیه می‌شود.
۲. پرتودرمانی: پرتودرمانی از اشعه‌های پرقدرت برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این درمان معمولاً بعد از لامپکتومی برای کاهش احتمال عود سرطان انجام می‌شود. در برخی موارد، اگر سرطان به غدد لنفاوی رسیده باشد، پرتودرمانی به دیواره قفسه سینه پس از ماستکتومی نیز توصیه می‌شود. پرتودرمانی می‌تواند از ۳ روز تا ۶ هفته طول بکشد و ممکن است عوارضی مانند خستگی و قرمزی پوست در محل درمان به همراه داشته باشد.
۳. شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی از داروهای خاص برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش به ویژه زمانی به کار می‌رود که خطر بازگشت سرطان یا متاستاز به سایر بخش‌های بدن وجود داشته باشد. در برخی موارد، شیمی‌درمانی قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور انجام می‌شود تا جراحی آسان‌تر باشد.
۴. درمان‌های مکمل و گیاهی: درمان‌های گیاهی به عنوان یک مکمل در کنار درمان‌های اصلی مانند جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی استفاده می‌شوند. هرچند که این روش‌ها نمی‌توانند جایگزین درمان‌های پزشکی شوند، برخی از گیاهان و مواد مانند سویا، کلم، برنج قهوه‌ای، زیتون، غلات سبوس‌دار و ماهی آزاد به کاهش تولید سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند. همچنین، ورزش و فعالیت بدنی می‌تواند به کاهش تولید استروژن و کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه کمک کند.
پیشگیری از سرطان سینه
سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان است. خوشبختانه، با پیشرفت‌های پزشکی و آگاهی بیشتر، امکان تشخیص زودهنگام و درمان موثر این بیماری به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. پیشگیری و غربالگری منظم، نقش بسیار مهمی در کاهش خطر ابتلا به این بیماری و افزایش شانس بهبودی دارند.
روش‌های پیشگیری و تشخیص:
- خودآزمایی ماهانه: هر زن باید با آگاهی از تغییرات طبیعی سینه‌های خود، ماهانه به طور منظم به بررسی سینه‌های خود بپردازد. هرگونه تغییر غیرعادی مانند توده، قرمزی، ترشح یا فرورفتگی در پوست سینه باید به پزشک گزارش شود.
- معاینه بالینی توسط پزشک: معاینه منظم سینه توسط پزشک متخصص، به ویژه برای زنان بالای ۴۰ سال، بسیار مهم است. پزشک با بررسی دقیق سینه‌ها، هرگونه تغییر مشکوک را شناسایی می‌کند.
- ماموگرافی: ماموگرافی یک روش تصویربرداری است که از اشعه ایکس با دوز کم برای بررسی بافت‌های سینه استفاده می‌شود. این روش یکی از موثرترین روش‌های تشخیص زودهنگام سرطان سینه است و به طور معمول برای زنان بالای ۴۰ سال توصیه می‌شود.
- سونوگرافی: سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از بافت‌های سینه استفاده می‌کند. این روش به ویژه برای زنان جوان‌تر با بافت سینه متراکم مفید است.
- ام آر آی: ام آر آی یک روش تصویربرداری دقیق‌تر است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر از بافت‌های سینه استفاده می‌کند. این روش معمولاً برای زنان با خطر بالای ابتلا به سرطان سینه یا برای بررسی دقیق‌تر نتایج سایر آزمایش‌ها استفاده می‌شود.
- بیوپسی: در صورتی که در آزمایش‌های اولیه تغییرات مشکوکی مشاهده شود، پزشک ممکن است برای تشخیص قطعی، نمونه‌ای از بافت سینه را برداشته و برای بررسی زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه ارسال کند.
در کنار این اقدامات، رعایت نکات زیر برای پیشگیری از سرطان سینه حائز اهمیت است:
- رژیم غذایی سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و آجیل و محدود کردن مصرف غذاهای فرآوری شده و چربی‌های اشباع شده، خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش می‌دهد.
- فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم به کاهش وزن، بهبود گردش خون و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
- کنترل وزن: چاقی به ویژه در دوران یائسگی، خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.
- محدود کردن مصرف الکل: مصرف زیاد الکل خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.
- شیردهی: شیردهی به مدت حداقل یک سال، خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش می‌دهد.
- اجتناب از درمان‌های هورمونی غیرضروری: مصرف طولانی مدت هورمون‌های زنانه پس از یائسگی، خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.
جمع بندی سرطان سینه
سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در میان زنان است که می‌تواند با علائمی همچون توده یا تغییرات در بافت پستان، درد یا ترشحات غیرطبیعی از نوک پستان شناسایی شود. این بیماری به دو نوع تهاجمی و غیرتهاجمی تقسیم می‌شود که نوع تهاجمی می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد. تشخیص زودهنگام از طریق معاینات پزشکی، ماموگرافی و سایر روش‌های تصویربرداری می‌تواند شانس درمان را افزایش دهد. درمان‌های معمول شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتو درمانی، و درمان‌های هورمونی است که بسته به نوع و مرحله سرطان متفاوت است. در کنار درمان‌های پزشکی، تغییرات سبک زندگی مانند تغذیه مناسب و فعالیت بدنی نیز می‌توانند به بهبود وضعیت بیماران کمک کنند.
